Regelmatig moet ik terugdenken aan de Britse comedyserie ‘Daar komen de schutters’ (Dad’s Army) die in de jaren zeventig werd uitgezonden op tv. Het draaide allemaal om een peloton van de Britse binnenlandse strijdkrachten in de Tweede Wereldoorlog. En als het even spannend of hectisch dreigde te worden begon korporaal Jones te roepen “Don’t panic, don’t panic!” Bedoeld om de manschappen rustig te houden, maar vooral ook om zijn eigen paniek te camoufleren en in bedwang te houden.

Want er overkomt ons allemaal weleens iets waardoor de paniek dreigt toe te slaan. Als er ineens zoveel op je afkomt dat je het even niet meer ziet zitten, bijvoorbeeld. Of als je iets gedaan wilt krijgen dat heel belangrijk voor je is, maar je er geen vat op kunt krijgen. En als je je volkomen machteloos voelt, terwijl je gewend bent de dingen in de hand te hebben.

In situaties waarin je het overzicht bent kwijtgeraakt, je de greep hebt verloren en je de indruk hebt dat je er volstrekt geen invloed meer op hebt, kan een gevoel van paniek ontstaan. Een gevoel dat je verlamt, want ineens ben je ook nergens meer toe in staat. Alsof je je hebt overgegeven aan het lot en de oplossing buiten jezelf ligt.

Toch is het mogelijk die paniek te leren beheersen. Want ook al heb je misschien geen tot weinig invloed op wat er om je heen gebeurt, als het om jou zelf gaat is het natuurlijk een ander verhaal. Daarvan blijf je altijd zelf de regisseur.

In de eerste plaats is het van belang niet te vluchten en weg te lopen. Onderga de paniek en doorleef wat het doet. Ervaar met je volle bewustzijn wat er gebeurt. Merk op welke symptomen je bij jezelf herkent als de paniek je overspoelt. Krijg je het er heet van of word je juist koud? Ga je er van trillen of neemt je spierspanning toe? Voel je vermoeidheid of sta je gespannen als een veer?

Ten tweede: constateer wat dit alles met je doet. Je lichaam en geest reageren dus op paniekgedachten. En welke emotie komt dan bij je naar voren? Word je bang of juist verdrietig? Raak je geïrriteerd of eerder apathisch? Zie onder ogen wat de gevolgen zijn van zo’n paniekreactie, wat het voor jou betekent en tegelijkertijd wat je ermee kunt en wilt.

Je zult zien dat je je dan realiseert dat je de controle hebt over je paniekreactie. Door het te beleven en ondergaan ben je niet meer het slachtoffer van de omstandigheden, maar sta jij aan het roer. Je krijgt de greep op de situatie weer terug en kunt weer overzien waar het naartoe moet.

Kortom: in blinde paniek vluchten, doen alsof het niet gebeurt en vechten tegen de paniekgevoelens is waarschijnlijk het slechtste wat je kunt doen. Ervaar en beleef, ook al is dat spannend en wellicht een beetje eng. Uiteindelijk kom jij weer in control. En willen we dat niet allemaal?