Hoe vaak raken we niet iets kwijt in ons leven? Soms maar tijdelijk, vaker voor altijd. Hoe we zo’n verlies ervaren is heel persoonlijk. Want het ene verlies is het andere niet. En zo hoort het ook te zijn.

Onvermijdelijk
Van sommige dingen weet je dat het onvermijdelijk een keer gaat gebeuren. Mensen gaan vroeg of laat dood en voor iemand die al behoorlijk op leeftijd is komt dat moment steeds dichterbij. Zo was onze beppe (voor de niet-Friezen onder ons: dat is oma) al hard op weg om de 99 jaar te halen. Maar afgelopen week kwam ze toch nog vrij plotseling te overlijden.

Rationeel
Die hoge leeftijd lijkt het te rechtvaardigen om zo’n verlies rationeel te benaderen met “Ze heeft een mooi leven gehad”, “Het was goed zo” of “Het is voor haar ook maar beter zo”. Maar dat doet geen recht aan het verdriet dat er ontstaat. En het gemis dat wordt gevoeld. Alsof dat allemaal niet relevant meer is op het moment dat iemand na een compleet leven de laatste adem uitblaast.

Heftig
Ja, de schok is vaak veel groter als iemand in de bloei van zijn leven overlijdt. Want het leven had nog zoveel in petto of de wensenlijst van ‘ooit-nog-eens-doen-in-mijn-leven’ besloeg nog enkele A4’tjes. En niet zelden zijn er ook (kleine) kinderen die door zo’n overlijden ineens een vader of moeder moeten missen. Het verdriet en andere bijkomende emoties zijn dan vaak heftiger.

Geen concurrentie
Maar het is onterecht om het ene verlies met het andere te laten concurreren. Alsof het ene verlies erger is dan het andere. Dat is niet objectief meetbaar of te vangen in cijfers. Vooral omdat de mate waarin we een verlies ervaren met name voortkomt uit onze eigen verwachtingen, wensen en aannames over hoe het zou moeten zijn. Ieder bepaalt dus zelf (over het algemeen onbewust) hoe een verlies wordt ervaren en hoe zwaar het gemis van de overledene drukt.

Tradities
Voor mij betekent het wegvallen van beppe het ten einde komen van een aantal mooie tradities. Zoals het jaarlijks met haar bijwonen van de eerste wedstrijd van de kampioenschappen skutsjesilen in Grouw. Of het etentje met ons drieën ter gelegenheid van haar verjaardag, soms op een nieuwe plek, maar vaak in het vertrouwde restaurant in Heerenveen. En bovenal de gesprekken met haar waarin ze steevast liet blijken zeer betrokken te zijn bij alle mensen om haar heen en bij de maatschappij. Scherp van geest en strijdbaar voor gelijke rechten en rechtvaardigheid. Ik zal haar missen.